Güçlü İlişki Evi Kuramı
- Sevgi haritaları oluşturmak
Çiftin birbirini ne kadar iyi tanıdığı ile ilgili bir boyuttur ve evin temelini oluşturur. Çift, birbirini ne kadar iyi tanırsa temeller o kadar sağlam atılacaktır. İçinde bulunduğunuz şehrin haritasını iyi bilirseniz, o şehirde seyahat etmek sizin için daha kolay olur. Haritasını bilmediğiniz bir şehirde ise yolları karıştırır, uygun olmayan saatlerde trafiğe çıkar ve daha fazla sıkıntı yaşarsınız. Çiftler, birbileri ile ilgili az bilgiye sahip olduklarında farkında olmadan birbirlerinin canını yakabilir, istemeden çıkmaz sokaklara girebilir.
Biz bu aşamada ilişki içerisinde mümkün olduğunca fazla, açık uçlu soru sorulmasını öneriyoruz. Eşinizin güncel hayatı, dostları, düşmanları, rakipleri, geçmiş travmaları, önemsediği zaferleri ve yenilgileri gibi pek çok konuda bilgi sahibi olmak ve bilgileri güncel tutmak haritayı daha iyi bilmenize yarayacaktır. Sevgi haritaları sağlam olduğunda insanların birbirleri ile temas edebilmeleri, birbirlerini mutlu edebilmeleri ve istemeden birbirlerinin canını yakmaktan kaçınmaları ve istemedikleri çıkmaz sokaklara girmemeleri mümkün olur.
- İlgi ve beğeniyi paylaşmak:
İlişki içerisinde partnerimizin beğenmediğimiz yönlerini dile getirmek ve şikayetlerimizi ifade etmek gibi bir alışkanlık geliştiririz. “Olumsuzlukları söyleyeyim ki değişsin” düşüncesi ile hareket ederiz. Öte yandan, zaman içerisinde partnerimizin beğendiğimiz yönlerini ifade etmemeye başlarız. Bu durum ilişki içerisinde olumsuz duygunun baskın gelmesine ve zaman içerisinde hızlanarak artmasına yol açabilir. Çift terapisinde ilgi ve beğeninin paylaşılması ve bu alışkanlığın (tekrar) kazanılması üzerine çalışılır.
Bu noktada bir alışkanlığımızı değiştirmemiz gerekir. Eşimizde olumsuz gördüklerimizi değil olumlu gördüklerimizi taramak ve farketmek ile başlayabiliriz. İlişkinin sağlığı için takdir, beğeni, şefkat ve saygı kültürünün oluşturulması gerekir. Bir çok durumda “neyi sevmediğiniz” ve “neyi istemediğinizi” değil de “neyi sevdiğinizi” ve “neyi istediğinizi” söylemeniz faydalı olacaktır.
- Birbirine yönelmek
Üçüncü aşama, duygusal bağ kurma ile sonuçlanan birbirine yönelme hamlelerini içerir. Başarılı evliliklerde çiftlerin gün içerisindeki birbirine yönelme fırsatlarını değerlendiklerini ve temasta kaldıklarını görürüz. Çiftin birbirlerine karşı ya da birbirlerinden kopuk bir ilişki örüntüsüne girmesi ise bu aşamada sorunlara yol açar.
Her ilişkide gözle görülmeyen bir duygusal banka hesabı vardır. Olumlu etkileşimlerde ve temasta kaldığımız durumlarda banka hesabı bir birim artıya geçer. Olumsuz etkileşimlerde ise banka hesabından beş birim çekeriz. Duygusal banka hesabının eksiye düşmesi ise olumsuz duygunun baskın gelmesi anlamına gelir. Olumsuz duygunun baskın olduğu ilişkilerde nötr davranışlar bile olumsuz olarak algılanır ve duygusal banka hesabı hızla boşalır.
- Olumlu Duygunun Baskın Gelmesi:
Yukarıdaki üç basamağın güçlü bir şekilde çalışması olumlu duygunun baskın gelmesi ile sonuçlanır. Başarılı ilişkilerde; çiftlerin birbirlerini iyi tanıdıklarını, birbilerini takdir ettiklerini ve birbirlerine yöneldiklerini görüyoruz. İlk üç aşamayı, ilişkinin arkadaşlık boyutu olarak adlandırabiliriz. İlişkinin arkadaşlık boyutunun güçlü olması, pozitif etkileşimlerin artması ve olumlu duygunun baskın gelmesi anlamına gelir.
Birbirine yönelme aşaması “duygusal banka hesabı oluşturma” olarak da adlandırılır. İlişkinin banka hesabının, artıda olması partnerinize karşı olumlu bir bakış açısı geliştirmenizi sağlar. Atıf kuramına göre olumsuz duygu, olumlu duyguya karşı beşe bir oranında baskın gelir. Olumsuz duygunun baskın geldiği ilişkilerde ise artarak olumsuz davranışlarda bulunma eğilimde oluruz. Kötü giden şeyler için karşımızdakini suçlamaya ve nötr durumları bile olumsuz olarak değerlendirmeye başlarız. Bu aşamada döngüsel bir süreç oluşur ve duygusal banka hesabı hızlanarak boşalır. Olumlu duygunun kazanılması için ilişkinize tekrar özen göstermeniz, ilişkinin arkadaşlık boyutunu oluşturan ilk üç aşamayı güçlendirmeniz gerekir. Çift terapisi sırasında bu yönde çalışmalar yapılır.
- Çatışmayı yönetmek
Canlı bir ilişkide çatışmanın yaşanması kaçınılmazdır. Birbirinden farklı iki insan bir araya geldiği zaman fikir ayrılıklarının ve hoşnutsuzlukların yaşanması aslında sağlıklıdır. İlişkinin kalitesini çatışma yaşanmaması değil çatışmaların nasıl yönetildiği belirler. Bu noktada çatışmaların anatomisinin anlaşılması anlamlı olacaktır. Eleştirel tutum, savumacı tutum, aşağılama gibi alışkanlıklar çatışmaların şiddetlenmesine yol açar. Başarılı ilişkilerde yaşanan tartışmalarda aşağıdaki dört maddeyi gözlemleriz.
- Tartışmayı sert başlangıç yerine yumuşak başlangıç ile başlatmak.
- Karşı taraftan gelen etkinin kabul edilmesi
- Onarma girişimlerinin var olması
- Bireylerin kendilerini fiziksel ve psikolojik olarak sakinleştirme becerilerinin olması
Öte yandan, Mahşerin Dört Atlısı olarak adlandırdığımız dört alışkanlığın varlığı çatışmaların artacağını ve boşanmaya doğru giden bir yol olduğunu gösterir.
- Eleştiri
- Aşağılama
- Savunma (Etkiyi kabul etmeme)
- Duvar Örme
- Hayalleri ve istekleri gerçekleştirmek: Çatışma İçerisinde Hayaller
İlişkilerde yaşanan çatışmaların yüzde otuz birinin iletişim becerileri ile çözüldüğünü görüyoruz. Öte yandan, çatışma alanlarının yüzde altmış dokuzu çözülmesi kolay olmayan kördüğüm alanlarında gerçekleşir. Kiminle evlinirsek evlenelim bu oran aynı kalacaktır. Başarılı ilişkilerin sırrı kördüğüm dediğimiz alanlardaki sorunların az olması ya da onların bu sorunları kolaylıkla çözebilmeleri değildir. Kördüğüm alanlarında diyalog kurabilen, farklılıklara rağmen temasta kalabilen çiftlerin evlilik tatminlerinin daha yüksek olduğu ölçülüyor. İlişkinin kördüğüm alanları her zaman varolacaktır. Bunları telaş ile çözmeye çalışmak yerine diyalog kurmayı ve temasta kalmayı öneriyoruz.
Geçmiş tamamlanmamış işlerimiz, kişilik yapımız ve değerlerimiz gelecek hayallerimizi belirler. Her birimizi sabah yataktan kaldıran, bizi motive eden gelecek hayallerimiz vardır. Hiç birimizin amacı eşimizin gelecek hayallerini yıkmak değildir. Ancak farkında olmadan kendi hayallerimizin peşinden koşarken eşimizin hayallerine zarar verebiliyoruz. Eğer gelecekte eşiniz ile birlikte olmayı da hayal ediyorsanız sizin zihninizdeki gelecek resminde eşiniz de var demektir. Öte yandan, onun zihninde bambaşka bir resim olabilir. Bu aşamada bu hayalleri ortaya koymak, uzlaşmak yani hayellerimizi de evlendirmek gerecektir.
- Ortak anlam yaratma
Gottman Yaklaşımının güçlü ilişki evi modelinde, ortak anlam yaratmak güçlü ilişki evinin çatışını oluşturur. Evin çatışında; ilişkimiz ve ailemiz hakkındaki önemli hayallerimiz, hikayelerimiz, mitlerimiz ve metaforlarımız bulunur. İlişki birlikte bir yaşam oluşturmayı içerir. Bu yaşam ise anlamla doludur.
Her ilişki bir kültürler arası birleşmedir. Birbirinden farklı ailelerden gelen iki insan bir araya gelir ve yeni bir kültür yaratır. Başarılı ilişkilerde ortak yaratılan ve paylaşılan bir anlamlar sistemi ortaya çıkar. Bu sistemin içerisinde kim olduğumuz, neler bırakmak istediğimiz, değerlerimiz ve bunların etrafında toplanan ritüellerimiz ve alışkanlıklarımız mevcuttur.
234 Replies to “Güçlü İlişki Evi Kuramı”
Comments are closed.